Toespraak Dodenherdenking

Burgemeester Cor Lamers

SCHIEDAM – Burgemeester Cor Lamers heeft zojuist ter gelegenheid van Dodenherdenking een toespraak gehouden op de Plantage in Schiedam. Je kunt de inhoud van zijn toespraak in dit artikel lezen. Op 5 mei 2045 was geheel Nederland bevrijd. Dat is morgen 75 jaar geleden. “75 jaren draaide de wereld na de bevrijding door. Maar niet voor iedereen. De mensen die het hebben meegemaakt hebben nog steeds nachtmerries”, zei burgemeester Lamers. “Helaas lijkt het vaak of wij weinig van het verleden hebben geleerd. Er zijn nog veel te veel oorlogen en brandhaarden in de wereld. Er is ook dichtbij nog haat en onverdraagzaamheid, ook hier in Schiedam.” 

“In Schiedam herdenken we vandaag alle burgers en militairen die in het Koninkrijk der Nederlanden, of elders in de wereld, zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Tijdens die oorlog of bij oorlogen en vredesmissies erna. We herdenken mensen zoals Anne Frank, het bekendste slachtoffer van de Jodenvervolging. Bernard IJzerdraat, hij is een van de geuzen afkomstig uit Schiedam. Chiel Markx, omgekomen bij de slag op de Javazee. Voor hem en zijn Schiedamse kameraden is een plaquette op de Erehof gemaakt. De Joodse familie Koetser-Bosman, weggevoerd uit Schiedam. We herdenken Henry Hoving en Kevin Roggeveld. De twee laatst omgekomen Nederlandse militairen bij een vredesmissie. Dit gebeurde in 2016 tijdens een missie in Mali. De offers die zijn gebracht door hen die vielen worden nooit vergeten.

Wij herdenken vandaag op een andere manier dan dat wij gewend zijn. Dit komt door het coronavirus. De vlag hangt dit jaar de gehele dag halfstok. Deze bijeenkomst is besloten, maar u kunt thuis meedoen met de twee minuten stilte en het Wilhelmus meezingen. Ik sta hier bij ons monument. Het is omringd door kransen. Het is een symbool van onverzettelijkheid en herdenken. Ik vind het belangrijk om op déze plek te spreken. In de hoop dat we hier volgend jaar weer samen kunnen zijn.

Er worden in Schiedam altijd veel kransen gelegd. Dat kan dit jaar niet door de mensen of organisaties zelf gebeuren. Maar ik ben blij dat hun kransen toch een plek hebben gekregen. Ze liggen hier namens mensen, verenigingen en instellingen die hun eerbied op deze manier tonen. Zo meteen leg ik namens de hele gemeente de laatste krans. Zo staan we alleen, maar toch sámen, stil. Dat doen wij ook in gedachten bij de Erehof en bij het Herdenkingsmonument Indië- en Korea gevallen op de Beukenhof. Daar kunnen we vandaag niet herdenken, maar ook daar liggen nu kransen.

Dit jaar herdenken en vieren we 75 jaar vrijheid. Dit is een bijzonder jubileumjaar. Het is een jubileum dat we nu nog kunnen vieren met overlevenden en strijders uit de Tweede Wereldoorlog. Die vrijheid kwam na jaren van onderdrukking en onverdraagzaamheid. Uitbuiting, vernedering. Mensen die werden weggevoerd. Bombardementen. Tewerkstellingen. Er waren concentratiekampen en antisemitisme, Jodenvervolging, Roma-haat, homovervolging. Steden werden verwoest. Levens kapotgemaakt. Er was verraad en blinde haat. Een verschrikkelijke periode.

75 jaren draaide de wereld na de bevrijding door. Maar niet voor iedereen. De mensen die het hebben meegemaakt hebben nog steeds nachtmerries. Bijvoorbeeld Selma van de Perre. Verzetsstrijder en nu 97 jaar oud. Zij was onlangs te zien in een televisiedocumentaire. Zij werd zelf naar een kamp afgevoerd en gescheiden van haar familie. Dat zij niet precies weet welke uitbuiting en vernederingen haar familie heeft moeten doormaken: dat tergt haar meer dan haar eigen leed. En dat tergt ons. Want ook al hebben velen van ons de verschrikkingen van de oorlog niet meegemaakt. Begrijpen doen we het wel. Dat móéten we begrijpen. Juist in deze tijd. Het ebt niet weg. Ook niet na 75 jaar.

Ook in Schiedam en met Schiedammers vonden gruwelijkheden plaats. De Erehof en de vele Stolpersteine die overal in de stad liggen zijn daar een dagelijkse herinnering aan. Mensen kwamen om. Werden weggevoerd. Naar werkkampen. Naar concentratiekampen. Zij keerden nooit meer terug naar onze stad. Ook binnen de stadsgrenzen zelf vielen slachtoffers. Bijvoorbeeld bij een van de vergissingsbombardementen van de geallieerden op Wilton Fijenoord. Schiedamse straten werden geraakt en inwoners kwamen om. Op de BK-Laan, de Vlaardingerdijk en de Aleidastraat bijvoorbeeld. Hoe oud men ook wordt, zij die het meemaakten horen de bommen nog altijd vallen. In Schiedam eiste de oorlog honderden slachtoffers.

De opofferingen die velen brachten voor vrijheid moeten wij blijven herdenken. En dat zullen wij ook doen. Vrijheid geven we door. Ook aan de jongere generaties. De verhalen uit de eerste hand worden minder, maar zwijgen nooit. Vrijheid is het allergrootste goed dat er is. Dat blijkt ook nu maar al te goed. Het is moeilijk om de nabijheid van dierbaren te moeten missen. Om in onzekerheid en angst te leven.

Haat en onverdraagzaamheid mag nooit leiden tot uitsluiting en tirannie. Nee, het is onacceptabel. Een verdraagzame samenleving maak je samen. Schiedam zijn we samen. Met al die mensen die er wonen. Helaas lijkt het vaak of wij weinig van het verleden hebben geleerd. Er zijn nog veel te veel oorlogen en brandhaarden in de wereld. Er is ook dichtbij nog haat en onverdraagzaamheid, ook hier in Schiedam.

Anne Frank, Bernard IJzerdraat. Chiel Markx, de familie Koetser-Bosman. Henry Hoving en Kevin Roggeveld. Zij hebben hun bijdrage geleverd aan een vrije wereld. En dat hebben zij niet voor niets gedaan. Dat moeten we ons blijven realiseren en dat moet gekoesterd worden. En daar moet van worden geleerd. Vrijheid hebben we nodig. En vrijheid moeten we gunnen. Alleen dan brengen wij echt een waardig eerbetoon aan hen die opkwamen voor onze toekomst. Dat mogen wij nooit vergeten. Ook niet na 75 jaar.”

Foto: Dodenherdenking in de Plantage in Schiedam zonder publiek (bron foto gemeente Schiedam)